Trường Tiểu học, THCS & THPT Nobel School
Trong hành trình trưởng thành, thất bại không chỉ là điều không thể tránh khỏi mà còn là cơ hội quan trọng để trẻ học hỏi và phát triển. Tuy nhiên, nếu không được hướng dẫn đúng cách, thất bại có thể trở thành rào cản tâm lý, khiến trẻ mất tự tin và sợ hãi khi thử sức với những thử thách mới. Do đó, việc trang bị cho trẻ kỹ năng đối mặt với thất bại là một bước đi cần thiết, giúp các con xây dựng bản lĩnh, khả năng phục hồi và tinh thần kiên trì để vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống. Là cha mẹ, chúng ta phải làm thế nào để giúp trẻ hiểu rằng mọi nỗ lực đều mang lại một bài học?
Thay đổi góc nhìn về thất bại
Theo nghiên cứu của Carol Dweck và Kyla Haimovitz từ đại học Stanford trẻ em hình thành thái độ đối với thất bại thông qua việc quan sát cha mẹ. Qua đó, trẻ có xu hướng phát triển một trong hai quan điểm: coi thất bại là cơ hội để tiến bộ hoặc xem đó như một dấu hiệu của sự yếu kém. Trước hết, hãy giúp con hiểu rằng thất bại không phải là dấu chấm hết mà là cơ hội học hỏi vô giá. Hãy kể cho con nghe những câu chuyện về những lần mình thất bại. Ví dụ, cha mẹ từng trượt một kỳ thi quan trọng nhưng sau đó đã nỗ lực và đạt được thành công. Hay kể về những người nổi tiếng, những nhà khoa học, doanh nhân thành đạt, tất cả đều từng trải qua thất bại trước khi đạt được vinh quang. Albert Einstein từng bị đánh giá là học sinh chậm tiến, hay J.K. Rowling bị nhiều nhà xuất bản từ chối trước khi Harry Potter trở thành hiện tượng toàn cầu.
Quan trọng hơn cả, hãy thể hiện sự thấu hiểu và ủng hộ vô điều kiện. Hãy để con biết rằng ba mẹ luôn ở bên cạnh, dù thành công hay thất bại. Chỉ khi đó, trẻ mới tự tin đối mặt với khó khăn và biến mỗi lần thất bại thành động lực vươn lên. Hãy nhớ cha mẹ là “tấm gương phản chiếu” của cuộc đời con cái, vì vậy thái độ của cha mẹ đóng vai trò then chốt trong việc định hình tư duy và hành động của con trẻ trước những thử thách trong cuộc sống.
Hướng dẫn trẻ phân tích thất bại: Học từ sai lầm để trưởng thành
Thất bại là một phần không thể thiếu trong cuộc sống, đặc biệt là trong quá trình trưởng thành của trẻ. Thay vì né tránh, cha mẹ nên hướng dẫn con cái phân tích thất bại để rút ra bài học kinh nghiệm quý giá.
Đầu tiên, hãy giúp con bạn xác định rõ thất bại là gì. Hãy hỏi con những câu hỏi như: “Con thấy mình thất bại ở điểm nào?”, “Điều gì đã xảy ra?”, “Con cảm thấy thế nào?”. Việc xác định rõ nguyên nhân giúp trẻ hiểu vấn đề một cách khách quan, tránh đổ lỗi cho người khác hoặc hoàn cảnh.
Tiếp theo, hướng dẫn trẻ phân tích nguyên nhân dẫn đến thất bại. Đây là bước quan trọng giúp trẻ học hỏi từ sai lầm. Hãy đặt những câu hỏi gợi mở như: “Con nghĩ mình có thể làm gì khác?”, “Điều gì có thể giúp con làm tốt hơn lần sau?”, “Lần sau con sẽ làm thế nào?”. Hãy khuyến khích trẻ suy nghĩ tích cực và tìm ra giải pháp thay vì chỉ tập trung vào sự thất bại.
Nuôi dạy con mạnh mẽ, giúp con đón nhận thử thách và chấp nhận thất bại của con
Tạ Cương, Thạc sĩ tâm lý học giáo dục của Đại học Sư phạm Bắc kinh, Tiến sĩ tâm lý học tại Đại học Temple, Hoa Kỳ chia sẻ “Sau 17 năm quan sát, tôi nhận thấy trẻ em có những khả năng, tính cách khác nhau và yêu cầu giáo dục truyền thống thường không phù hợp với mong đợi của cha mẹ, vì vậy cha mẹ cần quan sát và chấp nhận con nhiều hơn trong quá trình nuôi dạy chúng”. Thất bại của con trẻ đôi khi khiến cha mẹ cảm thấy lo lắng, thậm chí thất vọng. Tuy nhiên, việc không chấp nhận thất bại của con có thể tạo áp lực khiến trẻ sai lầm. Để nuôi dưỡng tinh thần mạnh mẽ và khả năng phục hồi ở trẻ, cha mẹ cần học cách chấp nhận và đồng hành cùng con qua những vấp ngã.
Sau mỗi lần vấp ngã, cha mẹ hãy khích lệ trẻ đặt mục tiêu mới và tiếp tục cố gắng. Thất bại không phải là kết thúc mà là một bước đệm để thành công, hãy nhấn mạnh vào quá trình học hỏi và sự nỗ lực của trẻ. Hãy nói với con rằng, việc học hỏi từ sai lầm là rất quan trọng và mỗi lần thất bại đều là cơ hội để con trưởng thành hơn. Hãy luôn ở bên cạnh con, động viên và hỗ trợ con trên con đường chinh phục mục tiêu. Giáo sư tâm lý học Stanford, Tiến sĩ Carol Dweck, sau 35 năm nghiên cứu động lực học, khẳng định: “Món quà vô giá dành cho con trẻ là niềm yêu thích thử thách và khát vọng tri thức mãnh liệt”. Cha mẹ hãy tạo môi trường để nuôi dưỡng điều này.
Nhà giáo dục Makarenko đã nói: “Gia đình là nơi quan trọng nhất, chính trong tổ ấm mà một người mới bước chân vào đời sống xã hội”, dạy trẻ đối mặt với thất bại là một hành trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu hiểu và đồng hành từ cha mẹ. Khi trẻ biết cách chấp nhận vấp ngã, rút ra bài học và không ngừng nỗ lực, các con sẽ trưởng thành với ý chí vững vàng và tinh thần mạnh mẽ. Thất bại không phải là điểm dừng mà là cơ hội giúp trẻ học cách bước tiếp, vượt lên rào cản của bản thân và tiến gần hơn với thành công trong tương lai.